پرسش :

در چه مواردی باید کفاره جمع داد؟ مورد عتق رقبه تا زمان توانایی به عهده شخص میماند یا اصلاً واجب نیست؟

پاسخ :
برای کفارۀ جمع مواردی در کتب فقهی بیان شده است، از جمله:
1. اگر کسی مرتکب قتل عمد شود لازم است کفاره جمع بدهد[1].
2. اگر شخص روزه دار به چيز حرامى روزه خود را باطل كند، چه آن چيز اصلاً حرام‏ باشد؛ مثل شراب و زنا، يا به جهتى حرام شده باشد؛ مثل نزديكى كردن با عيال خود در حال حيض، بنابر احتياط[2] كفاره جمع بر او واجب مى‏شود؛[3] يعنى بايد يك بنده آزاد كند و دو ماه روزه بگيرد و شصت فقير را سير كند، يا به هر كدام آنها يك مد كه تقريباً ده سير است گندم يا جو يا نان و مانند اينها بدهد. و چنانچه هر سه برايش ممكن نباشد، هر كدام آنها كه ممكن است بايد انجام دهد.[4]
3. اگر روزه دار دروغى را به خدا و پيغمبر (ص) و سلم نسبت دهد كفاره جمع بنا بر احتياط بر او واجب مى‏شود. [5]
در مورد آزاد کردن بنده؛ چون در دنیایی کنونی موضوعیت ندارد، در نتیجه اصلاً واجب نیست، چنان که از متن فوق (چنانچه هر سه برايش ممكن نباشد، هر كدام آنها كه ممكن است) بر می آید.
پی نوشتها:
[1] نک: فيض كاشاني، محمد محسن‏، مفاتيح الشرائع، ج‏1، ص: 260.
[2] عبارت «بنا بر احتياط» در رساله آيات عظام: اراكى، گلپايگانى، صافى و زنجانى نيست‏.
[3] سيستانى: يك كفاره كافى است، ولى احتياط مستحب آن است كه كفاره جمع بدهد؛ يعنى يك بنده آزاد كند و دو ماه روزه بگيرد و شصت فقير را سير كند، يا به هر كدام آنها يك مد كه تقريباً ده سير است گندم يا جو يا نان و مانند اينها بدهد.
[4] توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج ‏1، ص 930 و 931. م 1665.
[5] توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج ‏1، ص 931، مسأله 1666
منبع: http://farsi.islamquest.net